Inkttekening door J.H. Sikemeier

 (1877-1958)

DE KOPPELPOORT TE AMERSFOORT ‘Daar komen de raddraaiers!’ In het middeleeuwse Amersfoort zou deze kreet te horen zijn wanneer in de ochtend en avond en bij onraad misdadigers vanuit de Dieventoren werden overgebracht naar de Koppelpoort. In deze land-waterpoort die het Spui overkluist en toegang gaf tot de stad, bevond zich een met een tredmolen bedienbare valdeur. In het grote, hachelijke rad moesten zes criminelen rondlopen om het grote zware houten schot te hijsen of te laten zakken. Over de vraag of de term ‘raddraaiers’ dus afkomstig is van de Koppelpoort in Amersfoort zijn de geleerden het nog niet eens. 

De Koppelpoort dateert uit de 15^de eeuw. In 1886 vond een grootscheepse restauratie plaats door toenmalig rijksbouwmeester Cuypers naar een ontwerp van Victor de Stuers. Een deel van de 20.000 gulden kostende restauratie is bekostigd door de burgers van Amersfoort door het kopen van een uitgave van het lied van de Koppelpoort door Amersfortius, waarin een hulde wordt uitgebracht aan de Koppelpoort. Amersfortius nodigt in dit gedicht de Koppelpoort uit iets te verhalen uit de dagen van voorheen: “Gij heeft zoveel gezien, gehoord. Zoveel beleefd in Amersfoort. Meld ons, wat u is wedervaren”. Daarop bezingt de Koppelpoort in een aantal verzen de belangrijkste gebeurtenissen uit de 15^de en 16^de eeuw.

In 1936 werd de Koppelpoort verbeeld door de kunstenaar Johan Hendrik Sikemeier (foto) in een mooie inkttekening. Sikemeier werd geboren in 1877 te Yokohama (Japan) en is vooral bekend van de beeltenissen die hij maakte van Koningin Emma, Koningin Wilhelmina en Prins Hendrik en van een groot gebrandschilderd raam met een voorstelling van Prins Willem van Oranje, naar een prent van Hendrick Goltzius.

Daarnaast tekende Sikemeier vooral architectuur naar de natuur en werkelijkheid en maakte in deze stijl vele prachtige tekeningen van oude historische gebouwen met een grote documentaire waarde. Sikemeier verstond de kunst van het precies uitbeelden van wat men ziet, tot in de kleinste details, zonder dat dit ten koste ging van de esthetische waarde. Veel van deze architectuurtekeningen zijn in opdracht gemaakt van Hendrik Enno van Gelder (1876-1960), de oud directeur van het Haags Gemeentemuseum. Een van zijn bekendste architectuurtekening is een grote, gewassen inkttekening van de Cuneratoren in Rhenen.

Een andere opdrachtgever was Mr. J.H. Rolandus Hagedoorn (1884-1945), advocaat uit Den Haag. De kunstenaar Johan Hendrik Sikemeier was in 1935-1936 in een rechtszaak verwikkeld en nam Rolandus Hagedoorn in de arm als raadsheer. In ruil voor de verdediging verzocht Rolandus Hagedoorn de kunstenaar om de Koppelpoort in zijn geboortestad Amersfoort te verbeelden. Deze grote, gewassen inkttekening, verworven bij Mc Tear’s Auctioneers in Glasgow, is beschikbaar voor overname.